ELAZIĞ’IN KALKINMASI İÇİN EN ÖNEMLİ FAKTÖR KÜMELENME

Elazığın gündemindeki en önemli olay kalkınma sürecini kısaltacak sıçrama hamlesini gerçekleştirecek adımı atmasına sağlayacak olan rekabeti tetikleyecek istihtamı arttıracak olan Kümelenme olayıdır. Yıllar öncesinde Elazığ’da planlanan planlı sanayileşme gecikmeli olarak belirli sektörlerde gerçek sıçramayı yapmayı başarmıştır fakat declet destegi olmadan kalkınma dogu bölgesinde sınırlı faaliyetler olarak kalmaktadır. Dünyanın kullandığı kalkınma modellerini takip etmek rekabet için sektörlerimizin takip etmesi gereken yoldur.

Öne çıkan sektörler sanayi- tarım- ve hizmet sektörleri olarak görünmektedir. Bu sektörleri bilimsel olarak analiz edersek geleceğimiz planlanmış olacaktır. Batıya göç en büyük problem olarak görülmektedir. Hafta içinde yaşayacagımız demokrasinin kutsallaştırdığı temsilde adaletin ve ülkelerin saygınlığının göstergesi medeni bir şekilde yaşayacağımız genel seçimlerinde hayırlara vesile olmasını diliyorum. Kümelenme yaklaşımının dünyada başarılı örneklerini anlatan yaşayan efsane Prof Dr Mıcahel Porter tarafından halen güncel olarak Avrupa ve Amerika ülkelerinde kullanılan yöntemin uygulamasının gecikmeksizin yapılması gerekmektedir.

1980lerde planlanarak önde gelen doğal kaynakların endüstrileşmesinde  ilk basamak fabrikaların ve toplumun temel ihtiyaçlarını karşılayacak yardımcı ürünleri üretmeyi planlayan Elazığ Organize sanayi Bölgesi büyük bir ihtiyacı karşılayacak şekilde planlanmıştır. Mermer ve metalürji ilk zamanlar öne çıkan sektörler olsada sonradan asıl istihtamı yapan kuruluşları ile tekstil ve sağlık ürünleri üretimi için kurulan orta ölçekli işletmelerin aile şirketi şeklide yönetilmeye devam etmesi kurumsallaşmayı geciktirmiştir.  

Son 10 yıldır egitim sektöründe dev yatırımlarla ön plana çıkan Elazığ ekonomisi 2013 yılında dershanelerin kapatılması ile büyük özel okul yatırımlarına ve turistik amaçlı otel yatırımına yönelmiştir. 2014 – 2015 döneminde şehir merkezinde yapımı devam eden alış veriş merkezleri ve biten otel inşaatları şehir ekonomisine hizmet kalitesi açısından büyük destek sağlamaktadır.

Hizmet sektöründe bir başka öne çıkan sektör ise kümelenme oluşumunun devlet ve özel sektör yatırımlarının güzel örneklerinin ortaya çıktığı sağlık sektörüdür. Yeni kurulmakta olan şehir hastanesi ve Fırat Tıp merkezinin kümenin büyük aktörleri olduğu Elazığda 20 ye yakın saglık kuruluşu ile kaliteli hizmet sunmaktadır.

1 kasım seçimlerinin ülkemize olduğu gibi ilimizede istikrarlı güçlü bir hükümet kurulmasıyla hali hazırda rekabet ortamının oluşmaya başladıgı Elazığ’ın devlet imkanları ile en üst düzeyde desteklenmelidir.  

Elmas modeli, aynı zamanda, bir sektörün toplam rekabetçilik pozisyonunu da temsil etmektedir. Klasik İktisat Teorileri, ülkelerin gelecek nesillere bırakabilecegi ülke toprağı, doğal kaynaklar ve nüfus gibi faktör havuzlarının nisbi avantajların belirleyicisi olduğunu ifade etmektedir. Sadece makro ekonomik değişkenleri, ucuz veya yoğun işgücünü, devlet politikalarını veya yönetim tekniklerini rekabet avantajlarının belirleyicisi olarak görmek de doğru sonuçlara ulaşmak için yeterli değildir. Porter, daha geçerli bir paradigmaya ulaşabilmek için özelleştirilmiş (specific) endüstrilere yoğunlaşmış ve rekabetçiliğin yukarıda sayılan faktörlerden etkilendiğini ancak bazı durumlarda bu faktörlerin yoğun (abundant) olmasının sürdürülebilir büyümenin önünde engel olabileceğini ifade etmiştir. Porter, ulusların nitelikli işgücü, güçlü teknoloji, bilgi birikimi ve kültür gibi kendi ileri faktör havuzlarını oluşturabileceğini ileri sürmüş ve bunun özelleşmiş koşullar altında gerçekleştiğini ifade etmiştir.

Elmas şeklinde tasarımlanan model ile bir ülkenin, firmanın veya organizasyonun rekabet avantajını etkileyen dört ana faktör belirlenmiştir. Bu temel değişkenlerr elmasın köşelerini oluşturan girdi koşulları, firma stratejisi ve rekabet yapısı, talep koşulları, ilgili ve destekleyici kuruluşlardır. Devlet ise bu dört faktörü dışardan etkileyen bir başka değişken olarak modelde yer almaktadır. Rekabet avantajını belirleyen elmas modeli bir sistem ortaya çıkarmakta, bu nedenle temel değişkenler tek tek değil, birlikte rekabet avantajlarını belirlemektedirler. Diğer bir deyişle, modelin dört köşesinde yer alan faktörler birbirlerini etkilemektedirler. Dolayısıyla sistem dinamik bir yapı kazanmaktadır. Devletin dışsal bir etken olarak dört faktör üzerinde etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla modelde on iki yönde içsel etkileşim bağlantısı bulunurken dört tane de dışsal etki bağlantısı bulunmaktadır. Bu etkileşim bağlantılarının birbirlerine ve modelin bütününe etki derecesi bölgeden bölgeye, firmadan firmaya değişiklik göstermektedir. Elmas modeli bir faktörün diğer üç faktör tarafından nasıl etkilendiğini açıklayarak, ülkelerin, sektörlerin rekabetçilik pozisyonlarını belirlemekte kullanılmaktadır.

Porter’ın Elmas Modeli’nde sistem bütünü sürekli hareket halinde, olumlu ve olumsuz etkilerin oluştuğu bir süreç olarak ortaya çıkmaktadır. Bu süreçte rekabet avantajları, yenilenme ve yeniliklerin hızına bağlıdır. Bir belirleyenden kaynaklanan etkinin yararlı duruma gelebilmesi diğer belirleyenlerin durumuna bağlıdır. Her etken kendine yansıyan etkiyi değerlendirme durumunda olduğu takdirde bundan olumlu olarak etkilenmektedir. Geniş ve yaygın etkileşimin ortaya çıkması, sistem bütünü içindeki karşılıklı etkileşimin nitelik ve yoğunluğuna bağlı olup, tek bir etken, genelde yetersiz kalırken; yeni bilgi, yetenek ve oyuncuların sürekli devreye girdiği dinamik ve rekabetçi bir ortamın varlığı küresel rekabet avantajını ortaya çıkarmaktadır.

Elazığ İl Özel İdaresi Stratejik Planına uygun olarak kentin sosyo-ekonomik gelişimini sağlıklı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek ve sürdürülebilir hale getirmek amacı ile gerçekleştirilen çalışma; kent sınırlarında yer alan tüm sektörlerin Porter’ın Elmas Modeli yardımı ile uluslararası rekabetçilik gücünün analizini ortaya çıkarmaktadır. Kentin ekonomik planlamasına önemli katkı sağlayacağı öngörülen bu çalışma ile Elazığ’da var olan sanayi, hizmet ve tarım sektörlerinin rekabetçilik analizleri yapılmış, tüm sektörlerin uluslararası rekabetçilik gücü tespit edilmiş, bu bağlamda, rekabet üstünlüğü taşıyan ve/veya taşıma potansiyeli olan sanayi, hizmet ve tarım sektörleri belirlenerek incelenmiş ve analize tabi tutulmalıdır..